Sporda Ergojenik Yardım

Sporda ergojenik yardım sportif performansı artırmak amacıyla doğal yetenek ve antrenmanın dışında, madde yöntem ve malzemelerin kullanımı olarak adlandırılır. Ergojenik yardım yunanca ergon; iş ve genon; üretmek anlamına gelen iki kelimeden türemiştir. İş üretmeye ya da iş yapmaya yardım eden maddeler veya yöntemler olarak Türkçeye geçmiştir.

Ergojenik Yardımcıların Kullanım Amacı

Ergojenik yardımcılar spor dallarına göre değişik amaçlarla kullanılır.

Kas kasılması için gerekli yakıt kaynağını geliştirmek.
Dayanıklılığı geliştirmek.
Kas kitlesini ve kas gücünü artırmak.
Egzersiz sırasında oluşacak yorgunluğu geciktirmek.
Antrenman ve karşılaşma sonrası toparlanmayı hızlandırmak.
Egzersiz sırasında oluşan oksidanlar, laktik asit gibi maddelerin zararlı etkilerini önlemek.

Uluslararası Olimpiyat Komitesi ve Spor Federasyonları tarafından ergojenik yardımcılara sınırlama getirilmiştir. Buna göre de iki gruba ayrılmaktadır. Bunlar ise şunlardır.

Kullanılması serbest olan maddeler.
Kullanılması yasak olan maddeler. DOPİNG.

Kullanılması Serbest Olan Maddeler

Bu maddeler yüksek dozlarda kullanılsa bile sportif performansı antrenmanlarla kazanılan optimum performansın üzerine çıkaramazlar.
Vitamin, protein, amino asitler, karnitin, kreatin gibi normalde vücutta ve besin maddelerinde bulunan maddeler bu grup içinde değerlendirilir. Bu maddelerin vücutta eksiklikleri görüldüğünde sportif performans azalabilir.
Genelde hastalık yapıcı ve öldürücü yan etkileri azdır.

Kullanılması Yasak Olan Maddeler (DOPİNG)

Kullanıldıklarında sportif performansı antrenmanlarla kazanılan optimum performansın üzerine çıkarabilirler.
Bu amaçla yüksek dozlarla ve uzun süreli olarak kullanılmaları gerekir.
Hastalık yapıcı ve öldürücü yan etkileri fazladır.
Spor ahlakına aykırıdır.

Ergojenik Yardımcıların Sınıflandırılması

Ergojenik yardımcılar genel olarak 5 grupta incelenir.

1- Fizyolojik Yardımcılar:

Alkali tuzlar, fosfat tuzları, kreatin, karnitin, oksijen kullanılması ve kan dopingi gibi uygulamalardır. Alkali tuzlar, glikojen laktik asit enerji sisteminde oluşan laktik asiti nötralize etmek amacıyla kullanılır. Buna örnek verecek olursak, sodyum bikarbonat içeren maddeleri sayabiliriz. Fosfat tuzları ve kreatin, kreatin fosfat ve ATP oluşumunda yardımcı olduğu iddia edilen maddelerdir. Başka bir madde olan oksijen ise karşılaşma öncesi, karşılaşma sırasında ve toparlanma periyodu sırasında olmak üzere üç şekilde kullanılmaktadır. Böylece kanda oksijen taşınmasını artırmak amaçlanır. Bunun yanı sıra kanda oksijen taşımasını artırmayı amaçlayan bir başka uygulama kan dopingidir. Bir başka bireyden ya da sporcunun kendi kanının sportif performans arttırmak amacıyla verilmesidir. Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından yasaklanmış bir uygulamadır.

2- Psikolojik Yardımcılar:

Hipnoz, stres terapisi, gibi uygulamalar bu grup içerisinde yer alır. Sporcu karşılaşmalara nasıl fiziksel olarak antrenmanlarla hazırlanıyorsa, psikolojik olarak da hazırlanmalıdır. Böylece psikolojik olarak hazırlanmada eksikliğin olması sporcunun performansını olumsuz yönde etkiler. Bu nedenle spor psikologları çok değişik psikoterapotik yöntemler kullanarak sportif performansı artırmaya çalışmaktadırlar.

3- Mekanik ve Biyomekanik Yardımcılar:

Sporculara mekanik avantajlar sağlayan yardımcılardır. Örneğin; Bisikletçilerin aerodinamik tekerlek ve kask kullanmaları, hava direncini azaltmak açısından yararlıdır. Ayrıca koşucuların ayak yapılarına uygun ve daha hafif ayakkabı giymeleri sayesinde koşu sırasındaki sportif performansları olumlu olarak etkiler. Birçok spor dalında o spor dalına özgü giysilerin kullanılması sportif performansı arttırmaktadır. Vücut komposizyonunun düzenlenmesi, vücut yağ oranının azaltılması da birçok spor dalına avantaj sağlamaktadır. Örneğin; cimnastik, uzun ve kısa mesafe koşuları, yüksek atlama gibi.

4- Besinsel Yardımcılar:

Karbonhidratlar, proteinler, aminoasitler, su ve vitaminler gibi besinsel içerikli maddeler bu grupta yer alır.

5- Farmakolojik Yardımcılar:

Kullanımı Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından yasaklanan ilaçlar bu grupta yer alır. Uluslararası Olimpiyat Komitesi Sağlık Komisyonunun düzenli aralıklarla yayınladığı yasaklı maddeler listesi şu şekildedir. Uyarıcılar, İdrar söktürücüler, narkotik analjezikler, anabolik ajanlar, peptid hormon ve analogları, maskeleyici ajanlar olmak üzere altı ana grup vardır. Ayrıca kısıtlı kullanımı olan alkol, kannabinoidler ve beta bloke edicilerin bazı spor dallarında kullanımına sınırlama getirmiştir. Bununla beraber lokal anestetik ve kortikosteroidlerin ise lokal uygulamalar dışındaki kullanımlarına sınırlama getirmiştir.

İletişim

Daha fazla bilgi için İnan Yüzme arşiv sayfasından ulaşabilirsiniz. Ayrıca @inanyuzme instagram sayfasından ya da 0530 877 8952 numaralı telefondan bizlere ulaşım sağlayabilirsiniz. Diğer branşlara göz atmak isterseniz (reformer pilates, pilates, kickboks, cimnastik) linklere tıklayarak sayfaya erişebilirsiniz.