Kadınlar ve Yüzme
Kadınlar ve Yüzme
İnan Yüzme Kursu ile Kadınlar ve Yüzme Hakkındaki Çalışmamız ile sizlerle birlikteyiz. Yapılan bu araştırmada kadınlar ve yüzme sporu ile motivasyonlarını incelemektir.
Bir ülkede sağlıklı bir toplumun oluşmasında, sağlıklı nesillerin yetiştirilmesinde annenin ve kadının toplumdaki yeri ve rolü büyüktür. Ancak, kadınlar zamanlarının büyük çoğunluğunu ev ve iş yaşantısına ayırmakta, toplumun yüklediği rolleri yerine getirme konusunda baskılanmaktadırlar. Ev ve iş yaşamından arta kalan serbest zamanlarda kimi kadınlar kendilerine vakit ayırmakta zorluk çekseler de yaşam kaliteleri çerçevesinde belli amaçlara yönelik hedefler doğrultusunda güdülenmeleri kaçınılmazdır. Bu amaçlar arasında fiziksel ve ruhsal sağlık için önem teşkil eden egzersiz, insanların farklı nedenlerden dolayı güdülendiği bir araçtır. İnsanlar herhangi bir sebeple egzersize yönelik motive olabilirler.
Bireylerin rekreatif spor etkinliklerine neden katıldığı uzun zamandır bilim adamlarının ilgisini çeken bir konudur. Farklı kültürlerde bireylerin fiziksel aktiviteye veya rekreasyonel amaçlı egzersize katılımlarında rol oynayan motivasyonel faktörlerin belirlenmesine yönelik çalışmaların önem kazandığını belirtmişlerdir. Bireyleri bu tür etkinliklere motive eden gerekçelerin bilinmesi ve tespit edilmesi için spor, egzersiz ve rekreasyon bilimlerinde birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalar daha çok bireylerin rekreatif spor etkinliklerine katılımlarının nedenlerini açıklamaya dönüktür. İnsanların pasif yaşantıdan daha aktif yaşama geçebilmesi için gereken motivasyon sağlamanın başlıca yollarından biri, düzenli fiziksel aktiviteye yönelmektir. Arslan ve Altay (2009) bireyi davranışa iten gücün ne olduğunu saptayan güdülerin belirlenmesi gerektiğini savunurken; Aaltonen vd. (2014) fiziksel uygunluk, ustalık, fiziksel aktivitenin sosyal yönü, psikolojik durumu, eğlence, gönüllülük, diğerlerinden daha iyi olma/görünme ile ilişkili motivasyon aktif insanlar için daha önemli olduğunu savunmaktadır.
Hausenblas vd. (2004) benlik sunumu ve egzersiz adlı çalışmasında, insanların sağlık, eğlenmek, başkalarıyla bir arada olmak, psikolojik nedenler, kilo kontrolü, kas gelişimi, fiziksel görünüş, fiziksel imaj gibi nedenlerle güdülendiklerini belirtmişlerdir. Yağmur (2006)’ a göre ise bireylerin rekreatif faaliyetlerini dürtüler belirler ve insanların seçtikleri faaliyetler motivasyonlarına ve motivasyon düzeylerine bağlıdır. Kadının fiziksel aktiviteye katılma nedenlerinin başında fiziksel ve psikolojik sağlık gelmektedir. İnsanlar, beden şeklini korumak ya da ideal beden ölçülerine sahip olmak için akupunktur, cerrahi operasyon, ilaç tedavisi, diyet, fiziksel aktivite ve egzersiz gibi metotları kullanmaktadırlar. Kadınların bedenlerine yönelik algılarının erkeklerden daha fazla olması, daha zayıf görünme isteği ve sıkı bir beden yapısına sahip olma arzusu kadınların fiziksel aktiviteye katılımında önemli bir güdüleyici faktör olmaktadır. İdeal beden yapısı için başvurulan yollardan birisi olan fiziksel aktivite son zamanlarda pek çok insanın tercih ettiği bir yöntemdir. Fiziksel etkinlikler yolu ile bireyler yeni bir fiziki görünüme ulaşma şansı bulurken, bu yeni görünümle birlikte vücutlarının fiziksel zindelik özellikleri hakkında olumlu düşüncelere de sahip olurlar (Aşçı vd. 2008).
İnsan sağlığı için egzersizin vazgeçilmez önemi vardır. Düzenli aralıklarla (bir gün) haftada üç gün, düşük-orta şiddette, 30-60 dk yapılan egzersizler kadınların fizyolojik (kardiyovasküler sağlık) ve psikolojik sağlığına katkıda bulunur. Şişmanlığın zararlarını azaltır. Egzersizin fizyolojik, psikolojik yararlarının kadınlar tarafından değerlendirilmesi ve farkına varılmasıyla birlikte egzersize yönelim artmaktadır. Egzersizden alınan haz kadınların egzersize daha çok yönelmesine sebep olmakta, moral ve motivasyon bozukluğu ile buna bağlı katılımın sonlandırılmasının önüne geçmektedir.
Mutlu (2008)’ a göre bireylerin rekreatif etkinliklere katılmalarında dışsal faktörlerden daha çok içsel faktörler ön plana çıkmaktadır ve içsel motivasyon düzeyi ise boş zamanı algılama, boş zaman aktivitelerine yönelik bireyin geliştirdiği tutum ve boş zaman aktivitelerine katılımın önündeki engellerin algılanması gibi faktörlerden etkilenir. Serbest zaman etkinliği kadınların, ev içi alandaki sorumluluklardan ve evin rutin pratiklerinden uzaklaşma olanağını sağlamaktadır. Ancak kadının serbest zaman kullanımını etkileyen önemli etkenler vardır. İçinde yaşadığı dönem, yaşam bileşimi ve çevre, para, tesisler, toplumsal sınıf, evlilik ve anne olma durumu, zaman yokluğu ve bakım etiği bu zorluklardan en önemlileridir. Bu zorluklar, kadınların serbest zaman olanaklarını değiştirebilmekte ya da engelleyebilmektedirler. Kadınların egzersiz yapmaktan vazgeçme nedenlerinden bazıları da vakit bulamama ve motivasyon kaybıdır . Kadınlar bu etkinliklere katılmakta çeşitli zorluklarla karşılaşsalar da etkinliklerin yaşamları için önemli olması onların zorluklara yönelik stratejiler geliştirmelerine yol açmaktadır ve etkinliklere katılmanın bir yolunu bulabileceklerine işarettir. Güdüsel yönelimleri belirlemek ve katılımı sürdürmek için kişinin egzersiz ortamında karşılaşmış olduğu durumların önemli olduğunu vurgulanmaktadır.
Toplumsal rollerden dolayı kadınların egzersize katılmalarında yaşadıkları sıkıntılar onların motivasyonlarına bağlı olarak üstesinden gelinir bir hal alabiliyor ya da egzersizi bırakma noktasında sonlanabiliyor. Kadınların “kendime ait bir alan yaratmak için, stres/yalnızlık/ev yaşamından kaçmak için, içinde bulundukları durum nedeniyle hiç bir işe yaramadıklarını düşündükleri ve fiziksel olarak sağlıklı bir yaşam için egzersize katıldıklarını belirtmişlerdir. Dolayısıyla egzersize katılım amaçları ve motivasyonu kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve herkes aynı egzersizden aynı çıktıyı almayabilir. Kişilerin farklı motivasyonları doğrultusunda katıldıkları aynı yüzme egzersizlerinin de buna dahil olduğu düşünülmektedir. Bu düşünceye paralel olarak çalışmanın amacı kadınlar ve yüzme egzersiz ile motivasyonlarının farklı değişkenler açısından incelenmesidir.
Yöntem
Bu çalışmada Adapazarı Belediyesi tarafından 2014 yılı içerisinde düzenlenen “Çocuklar Okula Anneler Havuza” adlı sosyal sorumluluk projesi kapsamında kış döneminde iki buçuk ay süreyle yüzme egzersizine katılan 400 anne çalışmanın evrenini oluşturmaktadır. Çalışmanın örneklem grubunu ise tesadüfi örneklem yöntemiyle seçilen ve projeye sürekli katılım gösteren 120 anne oluşturmaktadır.
Sonuç
Yüzme egzersizine katılan kadınların egzersiz motivasyonlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi amacıyla yapılan çalışmada, katılımcıların aktivitelere katılma durumları incelendiğinde, katılımcıların verdiği cevaplara oranla, çoğunluğunun, sağlık amacıyla katılımlarını gerçekleştirdikleri görülmektedir. insanlar fiziksel aktivitelere katılırken birçok nedene bağlı kalabilirler. Genellikle göz önünde bulundurulan nedenler sağlık, eğlence, başkalarıyla birlikte olmak ve psikolojik faydalar elde etmektir. Serbest zamanlarında egzersiz yapan kişilerin fiziksel aktiflik, zihinsel sağlık, canlılık ve sosyal hareketlilik değerlerinin yükseldiğini belirtmektedirler. Bireyleri rekreasyonel egzersize güdüleyen faktörlerin belirlenmesi amacıyla yapılan çalışmada, katılımcıları rekreasyonel egzersize güdüleyen faktörler bakımından sıralama yapıldığında sağlık, beceri gelişimi, vücut ve dış görünümü sırlamada ilk üç faktörü oluştururken sosyal ve eğlence ile rekabet faktörü ise sıralamanın sonunda yer almıştır. Sonuçlar çalışmamızla birebir paralellik göstermektedir. Rekreatif sporların neredeyse hepsinde sağlık amaçlı spor yapma birinci öncelik düzeyindedir. Dolayısıyla bireylerin rekreatif spora katılımdaki amaçları daha fazla sağlıktır.
Cinsiyete göre kadınların daha çok sağlık için rekreasyon katılımlarını gerçekleştirdiği belirtilirken, bir başka çalışmada katılıma en çok güdüleyen faktörün beceri gelişimi olduğu belirtilmiştir. Bayanların fiziksel aktivitelere katılma sebeplerinin en başında fiziksel görünümlerinden duydukları rahatsızlık ve öncelikle buna sebep olan aşırı yağ dokusundan kurtulmak gelmektedir. Kilo verdirmese dahi kadınların egzersiz yaptıkları zaman kendilerini daha iyi hissettiği tespit edilmiştir. Spora başlayan kadınların hareketsiz hayatlarına oranla daha enerjik ve ruhsal olarak daha iyi oldukları ve kadınların egzersiz deneyimlerinde temel psikolojik ihtiyaçlarının karşılanmasının etkili olduğu saptanmıştır.
Yapılan analiz sonucunda çeşitli yaş grupları arasında farklılıklar tespit edilmekle birlikte, yaş arttıkça beceri gelişimi, rekabet, vücut ve dış görünüm faktörlerinin azaldığı; sağlık için katılım faktörünün ise arttığı görülmüştür. Sosyal ve eğlence faktörüyle ilgili yaş değişkeninde anlamlı bir sonuca varılamamıştır. Benzer şekilde başka bir çalışmada 54 ve altı yaş grubunda sağlık ön planda iken, diğer alt boyutlar ile yaş arasında ters yönlü doğrusal bir ilişki olduğunu belirtmiştir. Güngörmüş vd. (2014) çalışmamızla paralel bir sonucuna vararak rekabet, vücut ve dış görünüm ve beceri gelişiminin yaşın azalmasıyla arttığını belirtirken sosyal ve eğlence alt boyutu ile sağlık alt boyutunda yaş açısından bir farklılık tespit edememişlerdir. Fiziksel aktiviteye katılım artan yaş ile azalmakta ve genç kuşaklar egzersize daha çok katılmaktadırlar.
Sonuç olarak, yüzme egzersizine katılan kadınların yaş, gelir, eğitim, egzersize katılım süresi, katılım sıklığı ve egzersiz deneyimlerinin kadınların egzersize güdülenmelerinde etkili olduğu görülmüştür.
Kaynakça
1- Arslan, Y. ve Altay, F. (2009). İlköğretim Okul Takımlarındaki Erkek Öğrencilerin Spora Katılım Motivasyonlarının İncelenmesi. CBÜ BESBD, 4 (2). 59-66.
2- Aaltonen, S., Rottensteiner, M., Kaprio, J., & Kujala, U.M. (2014). Motives For Physical Activity Among Active And İnactive Persons İn Their Mid‐30s.Scandinavian Journal Of Medicine & Science in Sports, 24(4), 727-735.
3- Hausenblas, H.A., Brewer, B.W. & Raalte, J. (2004) Self-Presentation And Exercise. Journal Of Applied Sport Psychology, 16:1, 3-18.
4- Yağmur, R. (2006). Afyon Kocatepe Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğrencileri İle Farklı Bölümlerdeki Öğrencilerin Serbest Zaman Aktivitelerinin Karşılaştırılması. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı, Afyon.
5- Aşçı, F.H., Koca, C., Bulgu, N. (2008). Türkiye’de Kadınların Fiziksel Aktiviteye Katılımlarının Toplumsal Sınıf ve Toplumsal Cinsiyet Ekseninde Analizi: Fiziksel Aktiviteye Katılım Kadının Toplumsal Konumunu Güçlendirici Bir Etkiye Sahip Olabilir Mi? TÜBİTAK, Araştırma Projesi, No:L16K345.
6- Mutlu, İ. (2008). Egzersiz Yapan Kişilerin Boş Zamanlarına Yönelik Tutumları Üzerine Bir Araştırma (Kayseri İli Örneği). BasılamamışYüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
7- Güngörmüş, H.A., Yenel, F. Ve Gürbüz, B. (2014). Bireyleri Rekreasyonel Egzersize Güdüleyen Faktörlerin Belirlenmesi: Demografik Farklılıklar. International Journal Of Human Sciences, 11(1), 373-386.
8- Karakaş, G., Kolayiş Eroğlu, İ. ve Eskiler, E. (2015). Yüzme Egzersizine Katılan Kadınların Egzersiz Motivasyonlarının İncelenmesi. Conference: III. Rekreasyon Araştırmaları Kongresi. Eskişehir. 501-509